Paratoi i herio’r penderfyniad i’ch troi allan os ydych chi wedi dioddef gwahaniaethu

Cyn i chi gymryd unrhyw gamau, mae angen i chi sicrhau bod eich problem wahaniaethu wedi'i chynnwys yn y Ddeddf Cydraddoldeb.

Efallai y byddwch chi’n gallu atal y camau i'ch troi allan:

• os yw’ch landlord yn eich troi allan oherwydd nodwedd warchodedig (gwahaniaethu uniongyrchol)

• os yw penderfyniad eich landlord i’ch troi allan yn eich rhoi chi a phobl gyda’ch nodwedd warchodedig dan anfantais arbennig (gwahaniaethu anuniongyrchol)

• os mai’r rheswm dros y troi allan yw rhywbeth sy’n gysylltiedig â’ch anabledd (gwahaniaethu sy’n deillio o anabledd)

• os mai’r rheswm eich bod yn cael eich troi allan yw rhywbeth sy’n gysylltiedig â methiant eich landlord i wneud addasiad rhesymol - er enghraifft, ei fod wedi gwrthod gwneud addasiad i’r ffordd rydych chi’n talu’ch rhent a bod gennych ôl-ddyledion rhent oherwydd hynny

• os yw'ch landlord yn eich troi allan oherwydd eich bod wedi herio gwahaniaethu yn y gorffennol, gan gynnwys gofyn am addasiadau rhesymol (erledigaeth) - edrychwch i weld beth sy'n cyfrif fel erledigaeth.

Efallai y byddwch chi hefyd yn gallu atal cael eich troi allan os ydych chi’n cael eich troi allan oherwydd bod gennych chi rent yn ddyledus, ond bod eich landlord wedi gwahaniaethu yn eich erbyn. Gallech ddweud wrth y llys am y gwahaniaethu a gofyn i unrhyw iawndal y byddwch chi’n ei gael fynd tuag at y rhent dyledus - ‘gwrth-hawliad’ yw'r enw ar hyn.

Yr enw cyfreithiol am atal troi allan yw ‘amddiffyn hawliad adennill meddiant’.

Mae’r gyfraith sy’n eich amddiffyn rhag cael eich troi allan oherwydd gwahaniaethu gan landlordiaid neu reolwyr eiddo yn adran 35 o Ddeddf Cydraddoldeb 2010.

I amddiffyn yr hawliad bydd angen i chi ddangos beth ddigwyddodd a’i fod yn achos o wahaniaethu o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010. Efallai y bydd angen i chi ddangos hefyd pam fod penderfyniad y landlord i’ch troi allan ac unrhyw beth arall y mae'n ei wneud wrth geisio eich troi allan yn achos o wahaniaethu. Bydd yn rhaid i chi roi tystiolaeth i’r llys yn ddiweddarach.

Gallai tystiolaeth fod yn bethau fel llythyron gan feddyg yn dangos bod gennych chi nodwedd warchodedig, negeseuon ar gyfryngau cymdeithasol neu dystion a welodd beth ddigwyddodd.

Yn ogystal â dadlau eich bod wedi bod yn destun gwahaniaethu, efallai y byddwch chi'n gallu herio’r penderfyniad i’ch troi allan am resymau eraill hefyd. Er enghraifft, efallai na fydd eich landlord wedi defnyddio’r broses gywir i ddechrau’r troi allan.

Gweld a allwch chi herio’r troi allan mewn ffyrdd eraill

Mae amddiffyniadau eraill o dan gyfraith dai y gall pawb eu defnyddio, dim pts a ydyn nhw wedi bod yn destun gwahaniaethu ai peidio. Er enghraifft, bod y landlord heb ddefnyddio'r weithdrefn gywir i’ch troi allan neu mewn rhai achosion os yw’r camau y maen nhw’n eu cymryd yn afresymol. Yna gallwch ychwanegu'ch dadleuon gwahaniaethu at y rhain.

Yn y lle cyntaf mae angen i chi weld pa reolau ar droi allan sy’n berthnasol i’ch math chi o denantiaeth a sut mae’ch landlord yn ceisio eich troi allan.

Os ydych chi’n byw mewn cartref cyngor neu gymdeithas dai mae angen i chi edrych i weld a yw'ch hysbysiad troi allan yn ddilys a gweld y ffyrdd eraill y gallwch herio'r penderfyniad i'ch troi allan.

Os ydych chi’n byw mewn cartref sy'n cael ei rentu'n breifat, y peth cyntaf ddylech chi ei wneud yw:

• edrych ar eich hysbysiad adran 21 gan landlord preifat

• edrych ar eich hysbysiad adran 8 gan landlord preifat

Os oes gennych chi fath gwahanol o hysbysiad troi allan, efallai y bydd dal modd i chi allu defnyddio gwahaniaethu i geisio ei amddiffyn, ond dylech gael cymorth gan gynghorydd.

Hyd yn oed os nad oes gennych amddiffyniad yn seiliedig ar gyfreithiau tai eraill, efallai y byddwch yn gallu amddiffyn y penderfyniad i’ch troi allan gan ddefnyddio cyfraith wahaniaethu. Er enghraifft, efallai y byddwch yn gallu amddiffyn y penderfyniad i'ch troi allan os ydych chi:

• yn denant byrddaliad sicr neu ac mae’ch landlord wedi defnyddio hysbysiad adran 21

• yn denant diogel neu sicr ac mae'ch landlord wedi defnyddio ‘seiliau cymryd meddiant gorfodol'

• yn denant cychwynnol gyda chymdeithas dai

• yn denant rhagarweiniol

• yn denant sydd wedi cael ei israddio

• yn is-osod eich cartref

Llunio’ch dadl wahaniaethu

Mae’ch dadl yn dibynnu ar y math o wahaniaethu. Gallai gyfrif fel mwy nag un math – er enghraifft gallai fod yn ‘wahaniaethu uniongyrchol’ a 'gwahaniaethu sy'n deillio o anabledd’.

Os oedd yn mwy nag un math o wahaniaethu, bydd angen i chi eu cynnwys i gyd. Mewn rhai achosion, byddwch yn gallu defnyddio’r un dystiolaeth i ddangos y gwahanol fathau o wahaniaethu. Er enghraifft, efallai y byddwch yn gallu defnyddio’r un ffeithiau a thystiolaeth i ddangos hawliad o wahaniaethu sy’n deillio o anabledd ynghyd â methiant i wneud addasiadau rhesymol.

Dylech grybwyll yr holl fathau o wahaniaethu rydych chi wedi’u hwynebu pan fyddwch chi’n herio’r penderfyniad i’ch troi allan, ond mae tactegau penodol y gallwch eu defnyddio mewn rhai sefyllfaoedd. Edrychwch i weld pa dactegau sy’n gymwys i chi.

Gofynnwch am gyngor os nad ydych chi’n siŵr pa ddadleuon gwahaniaethu y gallwch chi eu defnyddio.

Os nad ydych chi’n gwneud gwrth-hawliad

Efallai y byddwch chi’n gallu cael iawndal am unrhyw wahaniaethu rydych chi wedi’i brofi gan eich landlord. Bydd angen i chi drin hyn ar wahân i’r penderfyniad i’ch troi allan – gallwch ddarllen mwy am benderfynu beth i'w wneud am wahaniaethu mewn perthynas â thai.

Camau nesaf

Ar ôl i chi benderfynu pa ddadleuon y gallwch chi eu defnyddio, bydd angen i chi gasglu tystiolaeth o'r gwahaniaethu cyn i chi lenwi’ch ffurflen amddiffyn.